ترکمتر تقه‌ای: راهنمای کامل انتخاب، کاربردها و نکات مهم خرید
ترکمتر تقه‌ای یکی از ابزارهای مهم در صنایع مختلف، به‌ویژه مکانیک و تعمیرات خودرو است. این ابزار برای اعمال گشتاور مشخص روی پیچ و مهره‌ها به کار می‌رود و باعث می‌شود اتصالات با دقت و استحکام مناسب بسته شوند. در این مقاله، به بررسی کامل این ابزار، نحوه عملکرد، مزایا، کاربردها و نکات مهم در خرید و استفاده از آن می‌پردازیم.
ترکمتر تقه‌ای چیست؟
ترکمتر تقه‌ای (Click Type Torque Wrench) ابزاری است که برای اعمال مقدار دقیق گشتاور بر روی پیچ و مهره‌ها طراحی شده است. گشتاور، به معنای نیرویی است که کاربر برای بستن پیچ و مهره و محکم کردن آنها وارد می‌کند. این ابزار دارای یک مکانیزم تقه‌ای است که هنگام رسیدن به گشتاور تنظیم‌شده، صدای «تق» ایجاد می‌شود و به کاربر اعلام می‌کند که نیروی کافی روی پیچ و مهره اعمال شده است. این ویژگی از بیش از حد سفت شدن پیچ‌ها و آسیب به قطعات جلوگیری می‌کند.
ترکمتر تقه‌ای
نحوه محاسبه نیروی گشتاور پیچ و مهره در ترکمتر تقه‌ای
وظیفه ترکمتر تقه‌ای محاسبه نیروی گشتاور پیچ‌ها و مهره‌ها است. اعمال گشتاور بیشتر یا کمتر از حد مجاز می‌تواند موجب اتصالی معیوب شود. برای بستن پیچ‌ها گشتاور را معادل با 75 درصد استحکام تسلیم پیچ و مهره در نظر می‌گیرند.
این نکته را باید یادآور شد که میزان استحکام تسلیم بر اساس نوع ماده اولیه پیچ مشخص می‌شود. در نتیجه نیروی گشتاور بستگی زیادی به جنس پیچ دارد. البته محاسبه گشتاور با این روش، تئوری است و ممکن است خطای زیادی داشته باشد. برای دقت در محاسبه گشتاور می‌توانید از فرمول محاسبه گشتاور پیچ و مهره استفاده کنید. فرمول محاسبه نیروی گشتاور به صورت زیر است:
T=DFK
D= قطر پیچ F= نیروی محوری پیچ K=ضریب محاسبه گشتاور
ساختار و اجزای ترکمتر تقه‌ای
ترکمتر تقه‌ای معمولاً از اجزای زیر تشکیل شده است:
- دسته قابل تنظیم، برای تنظیم میزان گشتاور مورد نظر.
- مکانیزم تقه‌ای، که در زمان رسیدن به گشتاور مشخص، سیگنال صوتی و لمسی ایجاد می‌کند.
- بدنه فلزی مقاوم، برای تحمل فشار و ضربه‌های احتمالی
- درایو یا سر بکس، برای اتصال به انواع سری‌های بکس و پیچ‌ها
ترکمتر تقه‌ای هزبرن 1.2 اینچ
مزایا و معایب استفاده از ترکمتر تقه‌ای
مزایا
- دقت بالا. امکان اعمال نیروی دقیق و یکنواخت بر روی پیچ‌ها
- محافظت از قطعات. جلوگیری از شکستگی یا آسیب به قطعات حساس
- کاربری آسان. مکانیزم ساده و قابل فهم برای کاربران حرفه‌ای و مبتدی
- طول عمر بالا. بدنه فلزی مقاوم و استحکام بالا در برابر سایش
معایب
- نداشتن نمایشگر دیجیتال. به دلیل نداشتن ال‌سی‌دی نمایشگر، نمی‌تواند مقدار گشتاور تعیین شده را نشان دهد.
- نیاز به کالیبراسیون دوره‌ای. برای حفظ دقت، باید به صورت دوره‌ای کالیبره شود. اگر عمل کالیبراسیون برای این ابزار انجام نشود، دقت آن کاهش می‌یابد.
- امکان اعمال نیروی اضافی پس از شنیدن صدای تق. کاربر این امکان را دارد که حتی پس از شنیدن صدای تق هم به سفت کردن پیچ ادامه دهد. این موضوع باعث بیش از حد سفت شدن پیچ‌ها شده و موجب آسیب به رزوه‌ها می‌شود.
- محدود بودن بازه گشتاور. محدوده تعیین گشتاور برای یک بازه مشخص شده است. در نتیجه برای کاربردهای مختلف باید از چند ترکمتر استفاده کنید.
- امکان کاهش دقت در صورت عدم تنظیم درست ترکمتر. پس از استفاده از ترکمتر تقه‌ای ، مقدار آن باید روی حداقل گشتاور تنظیم شود. در غیر این صورت، فنر تحت فشار مانده و دقت آن به مرور زمان کاهش پیدا می‌کند.
- وابستگی به نیروی دست کاربر. برای عملکرد صحیح باید به درستی توسط کاربر مورد استفاده قرار گیرد.
کاربردهای ترکمتر تقه‌ای
از کاربردهای ترکمتر تقه‌ای در صنایع مختلف می‌توان به این موارد اشاره کرد:
۱. صنعت خودروسازی و تعمیرات خودرو؛ برای بستن پیچ‌های موتور، چرخ‌ها و سیستم تعلیق با دقت بالا و جلوگیری از هرز شدن رزوه‌ها و شکستگی قطعات حساس مورد استفاده قرار می‌گیرد.
۲. صنایع هوافضا و مکانیک دقیق؛ برای تنظیم پیچ‌های بدنه و قطعات داخلی هواپیما و استفاده در تولید قطعات حساس که نیاز به دقت بالا دارند، به کار می‌رود.
۳. تأسیسات و لوله‌کشی صنعتی؛ برای بستن پیچ‌های خطوط لوله و اتصالات هیدرولیکی و تنظیم دقیق گشتاور و جلوگیری از نشتی یا ترکیدگی اتصالات کاربرد دارد.
۴. مونتاژ قطعات الکترونیکی و تجهیزات پزشکی؛ برای استفاده در خطوط تولید بردهای الکترونیکی و مونتاژ دقیق قطعات پزشکی و دندانپزشکی و جلوگیری از خرابی می‌توان از این ابزار استفاده کرد.
آچار ترکمتر کلاسیکال
نحوه استفاده صحیح از ترکمتر تقه‌ای
برای استفاده درست از ترکمتر تقه‌ای ، مراحل زیر را دنبال کنید:
- مقدار گشتاور را مطابق با استانداردهای قطعه مورد نظر تنظیم کنید.
- سری بکس مناسب را روی ابزار نصب کنید.
- تا زمانی که صدای "تق" را بشنوید، ترکمتر را به آرامی بکشید
- بعد از شنیدن صدای تق، از اعمال فشار بیشتر روی پیچ خودداری کنید.
- پس از استفاده، مقدار گشتاور را به کمترین مقدار بازگردانید تا دقت ابزار حفظ شود.
نکات مهم هنگام خرید ترکمتر تقه‌ای
برای خرید ترکمتر تقه‌ای توجه به چند نکته ضروری است:
- برند و کیفیت ساخت. برای خرید بهترین برند ترکمتر تقه‌ای می‌توانید این ابزار را از برندهای معتبر مانند Wera، Snap-on، و Kingtony که ابزارهای با دقت بالا تولید می‌کنند، خریداری کنید.
- بازه گشتاور. مطمئن شوید که بازه گشتاور ابزار مناسب کار شما باشد (مثلاً 10-100 نیوتن‌متر).
- جنس بدنه. بدنه فلزی مقاوم در برابر ضربه و خوردگی باشد.
- دقت و گواهینامه کالیبراسیون. حتماً دقت ابزار را بررسی کنید و از معتبر بودن کالیبراسیون آن اطمینان حاصل کنید.
توجه به این نکات می‌تواند هنگام خرید ترکمتر تقه‌ای به شما کمک کند تا بهترین ابزار را برای کار خود خریداری کنید.
مقایسه ترکمتر تقه‌ای با انواع ترکمتر
|
نوع ترکمتر |
دقت | سهولت استفاده | کاربرد | قیمت |
|
تقه‌ای |
بالا | آسان | خودرو، مکانیک، تأسیسات | مقرون‌به‌صرفه |
|
دیجیتالی |
بسیار بالا | متوسط | صنایع دقیق و آزمایشگاهی | بالا |
| متوسط | سخت‌تر | کارگاه‌های ساده | پایین | |
|
هیدرولیکی |
بسیار بالا | تخصصی | صنایع سنگین | بسیار بالا |
چگونه ترکمتر تقه‌ای را کالیبره کنیم؟
برای حفظ دقت ترکمتر تقه‌ای ، باید به صورت دوره‌ای آن را کالیبره کنید:
- از دستگاه تست گشتاور کمک بگیرید تا مقدار گشتاور تنظیم‌شده را با مقدار واقعی مقایسه کنید.
- در صورت انحراف، با پیچ تنظیم داخلی می‌توانید مقدار گشتاور را اصلاح کنید.
- با خرید از برندهای معتبر می‌توانید اطمینان حاصل کنید که نمایندگی این برندها، خدمات کالیبراسیون را ارائه می‌دهند.
کلام آخر
ترکمتر تقه‌ای یکی از ضروری‌ترین ابزارها در صنایع مکانیکی، خودروسازی و تأسیسات است که امکان محاسبه و اعمال نیروی دقیق روی پیچ‌ها (گشتاور) را فراهم می‌کند. هنگام خرید، توجه به کیفیت، بازه گشتاور و برند ابزار بسیار مهم است. همچنین، رعایت اصول نگهداری و کالیبراسیون دوره‌ای می‌تواند باعث افزایش عمر و دقت این ابزار ارزشمند شود. اگر به‌دنبال ترکمتر قابل اعتماد هستید، بهتر است خرید این دستگاه را از برندهای معتبر انجام دهید و قبل از استفاده، دفترچه راهنمای دستگاه را مطالعه نمایید.
